Udruženje paraplegičara Nikšić je 6. juna 2014. godine, u Podgorici, organizovalo okrugli sto, koji je jedna od aktivnosti projekta ,,Pravo na fizikalnu terapiju – Pravo na život’’, podržanog od Vlade Crne Gore, posredstvom Komisije za raspodjelu dijela prihoda od igara na sreću za 2015. godinu.
Ovom događaju su prisustvovali predstavnici: Udruženja paraplegičara Nikšić, Udruženja paraplegičara Ulcinj, Udruženja paraplegičara Bar, Udruženja paraplegičara Kotor, Udruženja paraplegičara Podgorica, Udruženja paraplegičara Rožaji i Saveza udruženja paraplegičara Crne Gore, kao i predstavnici: Ministarstva zdravlja, Fonda za zdravstveno osiguranje Crne Gore i Zaštitnika ljudskih prava i sloboda Crne Gore.
Na okruglom stolu su učesnici predstavili stanje u Crnoj Gori kada je u pitanju rehabilitacija osoba sa paraplegijom. Predstavnici organizacija osoba sa invaliditetom su istakli da je ova populacija diskriminisana kada je u pitanju rehabilitacija.
Predstavnici javnog sektora su istakli da je najveći problem nedostatak finansijskih sredstava.
U Crnoj Gori se primjenjuje Pravilnik o indikacijama i načinu korišćenja medicinske rehabilitacije u zdravstvenim ustanovama koje obavljaju specijalizovanu rehabilitaciju. Sastavni dio ovog Pravilnika je Lista bolesti, stanja i posljedica povreda shodno kojoj se utvrđuje pravo na medicinsku rehabilitaciju u specijalizovanim ustanovama. Ova regulativa diskriminiše osobe sa paraplegijom i druge osobe sa tzv. Plegičnim sidromom, kojima bi korišćenje rehabilitacije doprinijelo održavanju i unapređenju zdravstvenog stanja.
Osnovni zaključak sa okruglog stola je: Izmjena Pravilnika i Liste bolesti koja je sastavni dio ovog Pravilnika.
Izvod iz izlaganja Vladana Nikolića, stručnog konsultanta u Savezu udruženja paraplegičara Crne Gore.
Zakonska regulativa koja se odnosi na banjsko-klimatsko liječenje
Na banjsko liječenje o trošku zdravstvenog osiguranja, osiguranici se upućuju zbog bolesti, nakon povreda i operacija.
Da bi neko ostvario pravo na besplatnu rehabilitaciju, mora da ispuni određene uslove.
Novim Zakonom o zdravstvenom osiguranju je definisano da pravo na zdravstvenu zaštitu obuhvata, između ostalog, rehabilitaciju i specijalizovanu medicinsku rehabilitaciju, i to: rehabilitaciju na svim nivoima zdravstvene zaštite uključujući i rehabilitaciju u kući osiguranog lica, kao i specijalizovanu medicinsku rehabilitaciju, odnosno banjsko – klimatsko lječenje.
Zdravstvena zaštita obezbjeđuje se u punom iznosu iz sredstava obaveznog zdravstvenog osiguranja za liječenje osnovnog oboljenja i stanja i to: pored ostalih, multiple skleroze, mišićne distrofije, cerebralne paralize, paraplegije i kvadriplegije, urođenih nedostataka gornjih ili donjih ekstremiteta, smetnji u razvoju, u skladu sa kriterijumima koji su propisani posebnim propisima.
Zakonom je propisano da se zdravstvena zaštita obezbjeđuje u visini od 80 % od cijene zdravstvene usluge, za troškove smještaja i ishrane pratioca lica sa invaliditetom starijeg od 18 godina života, koje ima oštećenja mišića i neuromišićne bolesti, plegični sindrom, oštećenje sluha, vida i govora sa više od 70% tjelesnog oštećenja, intelektualni invaliditet sa IQ 69 i manje i autistični poremećaj, u bolnici ili u ustanovi za specijalizovanu medicinsku rehabilitaciju;
Obim prava zdravstvene zaštite utvrđuje Vlada Crne Gore, na predlog Ministarstva zdravlja, u skladu sa opredjeljenim finansijskim sredstvima i Programom zdravstvene zaštite, posebno vodeći računa o zdravstvenoj zaštiti lica oboljelih od, pored ostalih, multiple skleroze, mišićne distrofije, cerebralne paralize, paraplegije i kvadriplegije, kao i lica sa mentalnim oboljenjima, licima sa urođenim nedostatkom gornjih ili donjih ekstremiteta, lica sa fizičkim i intelektualnim poteškoćama u rastu i razvoju, u skladu sa kriterijumima koji su propisani posebnim propisima, slijepih i gluvonijemih lica.
Osigurano lice ima pravo, na medicinsku rehabilitaciju u zdravstvenim ustanovama koje obavljaju specijalizovanu medicinsku rehabilitaciju, za indikacije sa Liste bolesti, stanja i posljedica povreda.
Liste i indikacije za korišćenje i dužinu trajanja medicinske rehabilitacije, kao i bliži način i postupak ostvarivanja tog prava, utvrđuje Fond, uz prethodnu saglasnost Ministarstva.
Pravilnikom o indikacijama i načinu korišćenja medicinske rehabilitacije u zdravstvenim ustanovama koje obavljaju specijalizovanu rehabilitaciju, koji je još uvijek važeći, jer nije usvojen novi nakon usvajanja novog Zakona, detaljno je precizirano koje su to dijagnoze koje ispunjavaju uslove za banjsko liječenje. U zavisnosti o kojoj dijagnozi ili stanju se radi, regulisano je pravilnikom da pacijenti imaju pravo na banjsko liječenje.
Na primjer osiguranici poslije povrede kičmene moždine sa neurološkim deficitom, na predlog konzilijuma doktora za medicinsku rehabilitaciju, po Pravilniku imaju pravo samo na jednu rehabilitaciju u roku od 6 mjeseci nakon bolničkog liječenja, u trajanju od 28 dana, iako je ovakva vrsta rehabilitacije za lica sa oštećenjem kičmene moždine neophodna makar jednom godišnje, po preporukama svih ljekara.
Da bi osiguranik otišao na besplatno banjsko liječenje potrebno da Ljekarskoj komisiji Fonda dostavi kompletnu medicinsku dokumentaciju i dijagnozu koja je regulisana na osnovu pravilnika. Ljekarska komisija na osnovu medicinske dokumentacije i predloga Konzilijuma doktora za medicinsku rehabilitaciju, donosi nalaz i mišljenje.
Nezadovoljni odlukom, osiguranik naknadno mišljenje može potražiti od drugostepene Komisije.
Osiguranom licu, kada putuje u drugo mjesto radi korišćenja medicinske rehabilitacije, Ljekarska komisija opredjeljuje vrstu sredstva javnog prevoza i po potrebi odobrava pratioca za vrijeme putovanja.
Ukoliko je osigurano lice nepokretno, kao i kad ga nije moguće iz medicinskih razloga prevesti sredstvom javnog prevoza, Ljekarska komisija, na predlog Konzilijuma doktora, odobrava prevoz sanitetskim vozilom do zdravstvene ustanove koja obavlja specijalizovanu rehabilitaciju.
Djetetu do šeste godine života, kome je odobrena medicinska rehabilitacija, odobrava se pratilac za vrijeme trajanja medicinske rehabilitacije, a djetetu do 12 godina života, kome je odobrena medicinska rehabilitacija po osnovu određenih dijagnoza, odobrava se pratilac za vrijeme trajanja medicinske rehabilitacije.
Osigurano lice dužno je da iskoristi odobrenu medicinsku rehabilitaciju u roku od 6 mjeseci od dana odobrenja. Ukoliko osigurano lice ne iskoristi medicinsku rehabilitaciju u tom roku Ljekarska komisija ponovo cijeni opravdanost potrebe za medicinskom rehabilitacijom na osnovu medicinske dokumentacije i novog predloga Konzilijuma doktora.
Osigurano lice koje iz medicinskih razloga u roku od 6 mjeseci ne pokrene postupak za ostvarivanje prava na korišćenje medicinske rehabilitacije po dijagnozi za koju je Listom za medicinsku rehabilitaciju utvrđen rok korišćenja medicinske rehabilitacije, taj rok se produžava za još šest mjeseci, na osnovu nalaza i mišljenja Ljekarske komisije, a po predlogu Konzilijuma doktora i odgovarajuće medicinske dokumentacije.
Zakon postavlja dobru osnovu za priznavanje prava na banjsko klimatsko liječenje osoba sa plegičnim sindromom, i to makar jednom godišnje, ali nadležno Ministarstvo, postupaljući suprotno od intencije samog Zakona, podzakonskim aktom pravo na banjsko klimatsko liječenje uskraćuje osobama sa plegičnim sindromom, iako je bajnsko liječenje I cijeloživotna rehabilitacija od velike važnosti za unapređivanje kvaliteta njihovog života.
Ovakvo postupanje nije u skladu sa Ustavom Crne Gore, koji jemči posebnu zaštitu lica sa invaliditetom, nije u skladu sa ratifikovanom Konvencijom o pravima osoba sa invaliditetom, koja u članu 25 propisuje da Države potpisnice preduzimaju sve odgovarajuće mjere kako bi osobama sa invaliditetom osigurale pristup zdravstvenim uslugama i uslugama rehabilitacije vezanim za zdravstvenu zaštitu., a da posebno: (b) nastoje pružiti zdravstvene usluge koje su posebno potrebne osobama sa invaliditetom upravo zbog njihovog invaliditeta.
Takođe, nije u skladu ni sa članom 26 Konvencije, kojim članom se Crna Gora obavezala da će preduzeti efikasne i odgovarajuće mjere kako bi se osobama sa invaliditetom omogućilo da postignu i očuvaju maksimalnu nezavisnost, punu fizičku, mentalnu, socijalnu i stručnu sposobnost, kao i puno uključivanje i učešće u svim aspektima života.
U tom cilju, Crna Gora se obavezala da će organizovati, ojačati i pružiti sveobuhvatne usluge i programe održavanja i rehabilitacije, posebno u oblasti zdravlja.
Citirani Pravilnik je i diskriminatorski pravni akt, suprotan Zakonu o zabrani diskriminacije, koji u članu 23 propisuje da se diskriminacijom po osnovu invaliditeta u oblasti zdravstvene zaštite u smislu propisa kojima se uređuje zdravstvena zaštita i zdravstveno osiguranje, smatra nepreduzimanje i nesprovođenje mjera zdravstvene zaštite za rano otkrivanje, tretman, habilitaciju i rehabilitaciju smetnje u razvoju radi smanjenja stepena invaliditeta, kao i odbijanje pružanja zdravstvene zaštite i rehabilitacije licu ili grupi lica sa invaliditetom, zatim onemogućavanje, ograničavanje ili otežavanje pružanja zdravstvene zaštite i rehabilitacije licu ili grupi lica sa invaliditetom.
Sa svega navedenog, neophodno je pristupiti izmjeni Pravilnika, odnosno Liste koja je sastavni dio Pravilnika i da se proširi obuhvat prava za lica sa plegičnim sindromom.
Plegični sidrom
Potpuna motorna uzetost jedne strane tijela – hemiplegija 100%
Hemipareza lakog stupnja (motilitet očuvan, u pozicijskim položajima blaga oscilacija ekstremiteta) 30%
Hemipareza srednjeg stupnja (samostalno pokretan uz pomagalo, u pozicijskom položaju tonu ekstremiteti) 50%
Hemipareza teškog stupnja (nemogučnost postavljanja ekstremiteta u pozicijske položaje) 80%
Paraplegija bez inkontinecije 100%
Paraplegija s inkontinecijom 100%
Parapareza bez inkontinencije 60%
Parapareza s inkontinencijom 70%
Kvadriplegija 100%
Quadri pareza lakšeg stupnja 70%
Quadripareza težeg stupnja 90%
Brahijalna diplegija 100%
Brahijalna monoplegija 80%
Monoplegija noge 100%
triplegija 100%
Cerebralna paraliza s tetraparezom/osoba pokretna 90%
Cerebralna paraliza s tetraparezom/osoba nepokretna 100%
Cerebralana paraliza s ataksijom/osoba pokretna 90%
Cerebralna paraliza s ataksijom/osoba nepokretna 100%
Cerebralna paraliza s diparezom/osoba pokretna 80%
Cerebralna paraliza s diparezom/osoba nepokretna 100%
Cerebralna paraliza s hemiparezom i više oštećenja na ruci 70%
Cerebralna paraliza s hemiparezom i više oštećenja na nozi 80%
Cerebralna paraliza s motoričkom nespretnosti 50%
